Jouw buurt als energieproducent
Stel je voor: de daken van de basisschool en de sporthal liggen vol zonnepanelen, eigendom van de buurt. De winst vloeit terug naar de leden en lokale projecten. De speeltuin krijgt nieuwe toestellen, de voetbalclub nieuwe hesjes, en jouw energierekening wordt lager. Dit is geen toekomstdroom, maar realiteit in steeds meer Nederlandse gemeenschappen.
Een energiegemeenschap, vaak praktisch vormgegeven als energiecoöperatie, maakt dit mogelijk. Sinds december 2024 zijn energiegemeenschappen officieel erkend in de Nederlandse wetgeving. Dit betekent dat het nu eenvoudiger én aantrekkelijker is om lokaal aan de slag te gaan met duurzame energie.
Wat is een energiegemeenschap?
Een energiegemeenschap is een juridische entiteit van en voor burgers die samen energie opwekken, opslaan en delen. Het hoofddoel is niet winst maken, maar het bieden van milieuvoordelen, economische of sociale voordelen aan de leden en de lokale gemeenschap.
Belangrijkste kenmerken:
- Open en vrijwillige deelname: iedereen kan meedoen
- Democratische zeggenschap: alle leden hebben inspraak
- Lokaal verankerd: de voordelen blijven in de buurt
- Niet-commercieel: winst wordt geherinvesteerd in lokale projecten
Verschil met individueel energie delen
Een energiegemeenschap gaat verder dan peer-to-peer energie delen tussen individuele huishoudens. Het draait om collectief eigendom van energieproductiemiddelen zoals zonnepanelen of windmolens, waarbij de winst lokaal wordt geherinvesteerd.
Het stappenplan: Start je eigen energiecoöperatie
Stap 1: Verzamel je medestanders
Het begint met een kerngroep van enthousiaste buren of leden. Denk aan mensen met zonnepanelen, energie-enthousiastelingen of vertegenwoordigers van lokale organisaties.
Wat je doet:
- Organiseer een eerste bijeenkomst met geïnteresseerden
- Bespreek gezamenlijke ambities en projectideeën
- Breng de energiebehoefte in kaart
- Formuleer een gedeelde visie
Stap 2: Kies een kansrijk project
Analyseer de mogelijkheden in jouw omgeving. Is er een groot dak beschikbaar van een bedrijf, school of VvE? Is er grond voor een klein zonneveld?
Begin klein om regelmatig successen te kunnen vieren en motivatie te behouden. Veel succesvolle coöperaties starten met één project en groeien daarna uit.
Stap 3: Maak het officieel – De oprichting
Een energiecoöperatie moet een officiële rechtsvorm hebben om energie te mogen verhandelen. De coöperatie is de meest gebruikte vorm voor energie-initiatieven.
Waarom een coöperatie?
- Democratisch stemrecht (ieder lid één stem)
- Voorziet in financiële belangen van leden
- Uitgesloten aansprakelijkheid (UA)
Praktische stappen:
- Stel statuten op met hulp van voorbeelden
- Zorg voor inschrijving bij de Kamer van Koophandel
- Laat de coöperatie oprichten bij een notaris
- Open een bankrekening
Stap 4: De financiering (met de gouden tip)
Dit is het cruciale onderdeel. Financiering komt uit meerdere bronnen:
- Inleg van leden
- Bankleningen
- De SCE-subsidie (Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking)
De SCE-subsidie: de motor van veel coöperaties
De SCE-subsidie is een exploitatiesubsidie die 15 jaar lang zekerheid biedt over de inkomsten. Het is de opvolger van de postcoderoosregeling en stimuleert coöperaties om lokaal hernieuwbare energie op te wekken.
Hoe werkt het?
- Je krijgt een gegarandeerd bedrag per opgewekte kWh
- Het basisbedrag van het jaar van aanvraag geldt 15 jaar lang
- Dit maakt je project financieel rendabel
Voorwaarden:
- Alle leden wonen in hetzelfde of aangrenzend postcodegebied
- Je doet een haalbaarheidsstudie
- Open en vrijwillige deelname
Stap 5: De realisatie en exploitatie
Van de bouw van het project tot het daadwerkelijk opwekken van stroom en het verdelen van de voordelen onder de leden. Veel coöperaties schakelen professionele partners in voor ontwikkeling, exploitatie en beheer.
Geen starter, maar wel deelnemer?
Niet iedereen is een kartrekker, en dat hoeft ook niet. In 95% van de Nederlandse gemeenten is al een energiecoöperatie actief.
Hoe vind je een bestaand initiatief?
- Bezoek de website van Energie Samen (energiesamen.nu), de landelijke koepel
- Zoek op “[jouw gemeente] + energiecoöperatie”
- Kijk op de gemeentelijke website naar lokale energie-initiatieven
Energie Samen vertegenwoordigt meer dan 600 energiecoöperaties en 112.000 aangesloten burgers. Via hun website kun je eenvoudig een coöperatie in je buurt vinden.
Succesvoorbeelden uit Nederland
Nederlandse energiegemeenschappen laten zien wat er mogelijk is:
- Windpark Krammer: Het grootste burgerinitiatief van Nederland, 100% eigendom van 5.000 coöperatieleden
- Coöperatie Rijnland Energie: Kocht twee windmolens langs de A4 samen met 600+ omwonenden
- Energiecoöperatie Betuwewind: Eigenaar van 7 windmolens, gebruikt inkomsten voor lokale projecten en lagere energierekeningen van leden
Conclusie: De kracht van het collectief
Een energiegemeenschap oprichten is een project dat planning vraagt, maar met de juiste stappen en de SCE-subsidie als motor is het zeer haalbaar. Plus Min Energie ziet dit als de democratisering van de energievoorziening: burgers nemen samen de controle over hun eigen energievoorziening en maken hun buurt groener.
Door krachten te bundelen, zorgen energiegemeenschappen ervoor dat de winsten lokaal blijven en geherinvesteerd worden in projecten die de leefbaarheid verbeteren. Het is de overtreffende trap van individuele duurzaamheid.
Geïnspireerd? Deel dit artikel met je buren, sportclub of VvE en start vandaag nog het gesprek over jullie eigen lokale energie!
Voor meer informatie over het oprichten van een energiegemeenschap of om te ontdekken welke mogelijkheden er in jouw buurt zijn, neem contact op met Plus Min Energie. Wij helpen je graag op weg naar een succesvolle lokale energie-toekomst.
